O wieży ciśnień mowa. Od kilku dni na portalach związanych z Biedruskiem krążą informacje i wypowiedzi (wpisy) zatroskanych mieszkańców widocznymi zmianami, prawdopodobnie remontowymi prowadzonymi przez WOG i WZI w Poznaniu.
Informacje zebrał Mieczysław DEJ
Wybudowana najprawdopodobniej w latach 1900-1901r. (Dodane w dniu 25.10.2020r.)
Nieufni miłośnicy Biedruska, w tym bogactwa kulturowego jakie wciąż nam towarzyszy, wzajemnie uspokajają się, że to tylko chwilowy brak zegara, któremu nadawana jest nowa „dusza”. Zapewniają się, że wróci do dawnej świetności, odmierzając nam czas. A wieża? Czy również odzyska dawny blask? Nie znam odpowiedzi na te i tym podobne pytania, wierząc, że tak się stanie. W oczekiwaniu na powrót zegara, jego pracę oraz dalszą renowacyjną kosmetykę całej wieży proponuję przypomnieć kilkanaście zasadniczych charakterystyk tego przepięknego obiektu, który był, jestem przekonany, że na kolejne wieki pozostanie charakterystycznym punktem naszego osiedla. Na zawsze wpisany w panoramę Biedruska.
Wodociągowa wieża ciśnień w Biedrusku od 1993 roku pozostaje wyłączona z technicznej eksploatacji. Wyłączenie było spowodowane naturalnym zużyciem urządzeń i zbiornika oraz modernizacją sieci wodociągowej na całym terenie miejscowości. Sukcesywnie uruchomiono stację pomp wraz ze stacją uzdatniania wody oraz dokonano wymianę rur zasilających budynki mieszkalne, przemysłowe, ogrody działkowe i koszary. Wyłączony z eksploatacji zbiornik wodny (prawdopodobnie na zawsze) to tylko część zabytkowego obiektu. Niestety mechanizm zegara też został zużyty a wcześniejsze remonty na krótko gwarantowały jego pracę. Pozostawało nam cieszyć oko widokiem wieży. I tylko wśród nas krążyła taka refleksja, smutna, ale prawdziwa, że nie było nas była wieża. Jesteśmy, jest wieża. Nas nie będzie, wieża będzie. Ponad 115 lat, w Biedrusku wieża trwa i przez 92 lata służyła wojsku oraz mieszkańcom, których gwałtownie przybywało. Od zawsze z nami kojarzona, może wreszcie doczeka się dalszych lat świetności.
Została ulokowana w centralnym punkcie wioski, a w przyszłości budowanego obozu ćwiczebnego. Z dodatkowym przeznaczeniem jako punkt orientacyjny posłużyła do rozmieszczenia czterostronnego zegara, który wybijał kwadranse i godziny w czasach, gdy ćwiczący żołnierze nie posiadali własnych zegarków. Na swój sposób to koszarowe i cywilne życie w Biedrusku było uzależnione od zegara na wieży. Podporządkowane funkcją odmierzania wspomnianych kwadransów i godzin. Początkowo lokalna sieć wodociągowa zasilała w wodę pałac, kasyno wojskowe i koszary. Z czasem obiektów przybywało, chociażby takich jak elektrownia parowa, kolej wąskotorowa, stołówki żołnierskie, łaźnie i inne budynki.
Korzystając z internetowych stron, gminnych wydawnictw oraz informacji zawartych na stronie internetowej Biura Infrastruktury Specjalnej MON*napiszę, że uznawana jest za jedną z najbardziej okazałych i „dostojnych” wież wodociągowych Nadodrza o wysokości około 31 metrów. Linie architektury kojarzą naszą wieżę z wieżą ciśnień szpitala psychiatrycznego w Międzyrzeczu – Obrzycach. To budowla z dekoracyjnie rozwiązaną głowicą, oknami o zróżnicowanych kształtach – półkoliste, biforia, okulusy, w które wprowadzono tarcze zegara wieżowego pochodzącego z 1901 roku z firmy J. FWeule z Bockem. Została wybudowana na wzór form gotyckich.
Charakterystyczną cechą jest operowanie czterema symetrycznymi wykuszami głowicy, zwieńczonymi uskokowymi szczytami. Posiada bogaty wybór ceglanych gzymsów: schodkowych, arkadowych, krenelaż, dekoracyjny dach, co stanowi interesujący przykład romantycznej, pseudoobronnej wieży ciśnień świadomie nawiązującej do ceglanego gotyku północnego.
Na uwagę zasługuje wysunięty z bryły portal drzwi z rozległym nadświetleniem i ślepym okulusem oraz drzwi wejściowe z bogatymi ozdobnymi, stalowymi okuciami. Nawiązując do wzorców ikonograficznych budownictwa średniowiecznego wprowadzonymi ostrołukowymi formami oraz rozetami.
Wieża jest nieruchomością wpisaną do rejestru zabytków: – WODOCIĄGOWA WIEŻA CIŚNIEŃ, mur., k. XIX w, nr rej. 534/Wlkp/A z 24.08.2007, jako jeden z zachowanych i nielicznych zabytków techniki na terenie gminy Suchy Las. Sporo miejsca poświęcono wieży w Gminnym Programie Opieki Nad Zabytkami.
W tym miejscu warto przypomnieć o pozostałych obiektach opisanych w Gminnym Programie …:„(…) Obiekty z terenu gminy Suchy Las znajdujące się w ewidencji zabytków, wskazane przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i ujęte w Gminnej Ewidencji Zabytków z 2010 i 2011 roku.
BIEDRUSKO
- SZKOŁA, ul. Świerczewskiego, mur. (cz. pruski mur), pocz. XX w.
- PRZEDSZKOLE, ul. 1 Maja, mur. (cz. pruski mur), pocz. XX w.
- POCZTA, ul. 1 Maja, mur. (cz. pruski mur), pocz. XX w.
- ZESPÓŁ PAŁACOWO-FOLWARCZNY
- pałac, mur., 1877-1880, arch. L. Huhn
- kasyno, mur., pocz. XX w.
- spichlerz, mur., I ćw. XX w.
- magazyn, mur., drewn., pocz, XX w.
- altana, drewn., pocz. XX w.
- brama, mur. pocz. XX w. g. park krajobrazowy, IV ćw. XIX w.
u l. 1 M a j a
- DOM NR 64, mur., pocz. XX w.
u l. W o l n o ś c i
- DOM NR 76, mur., I ćw. XX.
- WIEŻA CIŚNIEŃ, mur., k. XIX w.
Biedrusko Poligon
- WIEŻA OBSERWACYJNA, mur., 1904-1913 (na wschód od Chludowa)
- WIEŻA OBSERWACYJNA, mur., 1904-1913 (polana „Sarnia Łąka”)
- WIEŻA OBSERWACYJNA, mur., 1904-1913 (na skraju lasu „Lody”)
- WIEŻA OBSERWACYJNA, mur., 1904-1913 (na terenie dawnej wsi Tworkowo),
- CMENTARZ ŻOŁNIERZY ROSYJSKICH I RADZIECKICH 1914-1918; 1941-1945
- CMENTARZ WOJSKOWY NIEMIECKO-ROSYJSKO-POLSKI, k. XIX w. 14. CMENTARZ (na terenie dawnej wsi Glinno)”**
Wieża jest w posiadaniu wojska, położona przy ulicy Poznańskiej, za ogrodzeniem na terenie koszar, co przy obecnym monitorowaniu obiektów koszarowych gwarantuje ochronę obiektu. Dobrze, że lata dewastacji przez nocnych śmiałków ma już za sobą. Obecnie priorytetem jest odrestaurowanie i zabezpieczenie przed szkodliwym działaniem czynników natury.
(Wieża zegarowa od środka)
Przepływ ludzi, żołnierzy przez tutejsze jednostki wojskowe oraz poligon spowodowały, że widok wieży był i jest utrwalany na fotografiach oraz filmach. Szczególnie zapamiętany z przysięg i uroczystości wojskowych, szkoleń i ćwiczeń, w tym najbardziej nagłośnionym międzynarodowym ćwiczeniu „Partnerstwo dla Pokoju”. Nie sposób obojętnie przejść bądź przejechać obok wieży. Znamy jej widok utrwalany na kartach pocztowych, fotografiach z czasów pruskich, międzywojennych, okupacji oraz lat powojennych. W niniejszym artykule proponuję tym razem zwrócić uwagę na architektoniczny urok budowli, z racji przystąpienia do renowacji i naprawy zegara. Przy tej okazji warto wyjść poza naszą stronę eB, bo inni też śledzą dzień dzisiejszy, historię i przyszłość Biedruska.
Spójrzmy na kilka stron ekspertyzy sporządzonej przez Pana Bronisława Komasę:
Na zakończenie moich rozważań przytoczę fragment wiersza, opisanego przez Jana Marka Ka w artykule: Widziane z Biedruska. Poezja żołnierska.
https://ebiedrusko.pl/artykuly/widziane-z-biedruska/widziane-z-biedruska-poezja-zolnierska/;
Autorem wiersza był podchorąży Józef Szymborski pochodzący ze Śremu, który w latach 30 – tych XX wieku w Biedrusku odbywał szkolenie wojskowe z7 Batalionem Podchorążych Rezerwy Piechoty.
Źródła:
*Opis, galeria i album BIURA INFRASTRUKTURY SPECJALNEJ MON,
http://bis.wp.mil.pl/pl/1.html;
** – GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY SUCHY LAS NA LATA 2013 – 16, strona 28 i inne;
– MONOGRAFIA Gminy Suchy Las, Zenon Pilarczyk, Jan Rewers, wydanie Ośrodka Kultury Gminy Suchy Las 1991;
– Album – Gmina Suchy Las, Redakcja Dominika Bońkowska, wydanie1 Copyright by DIALOG, Poznań 2001
– Zarys historii gminy Suchy Las i jej mieszkańców, Ryszard Chruszczewski, wydanie Urzędu gminy Suchy Las 2010.
Biedrusko,5 grudnia 2016
Komentarze
Dodaj komentarz